Pierwsze pisane wzmianki o wsi Pusta Wola pochodzą z XV wieku. W źródłach historycznych nazwa wsi zapisywana była w różny sposób: villa Pustawola, Vola, Wola Pusta, Pustha Wolya, Pustovolia, Pustowola, Pusta Wola. Nazwa miejscowości jest dwuczłonowa. Słowo WOLA (wolnizna) oznaczało w średniowieczu zwolnienie na pewien czas nowych osadników od ciężarów służebnych. Ta część nazwy sugerowałaby, że miejscowość została lokowana na prawie magdeburskim (niemieckim), w którym pojawia się właśnie instytucja wolnizny (zwolnienia na kilka lat z opłat czynszowych). Natomiast słowo PUSTA pochodzi, jak sugeruje ks. Władysław Sarna, od faktu, że przez dłuższy czas nikt nie zgłaszał się do osiedlenia na tym terenie. W czasach średniowiecza i czasach Rzeczpospolitej szlacheckiej wieś była własnością królewską dziedzicznie wydzierżawianą na rzecz poszczególnych rodów szlacheckich (rycerskich). Po pierwszym rozbiorze Polski (1772) wieś znalazła się w granicach monarchii Habsburgów. W pierwszych latach niepodległej Polski wieś Pusta Wola stała się gminą wiejską na czele z wójtem (naczelnikiem gminy). Natomiast po reformie z 1934 roku weszła w skład gminy zbiorczej w Skołyszynie, do której obecnie przynależy. Od początku swego istnienia wieś przynależy do parafii Sławęcin.

 

 

Kalendarium historii wsi Pusta Wola

 

1417 – Wojciech z [Pustej] Woli ma proces przed sądem leńskim (prawa magdeburskiego) na zamku bieckim ze Stanisławem Chrząstem [h. Topór] z Kunowej w sprawie odszkodowania za dwie sztuki bydła.

 

1451 – Katarzyna z Siedlisk [c. Piotra z Siedlisk] żona Mikołaja Budziszowskiego dokonała intromisji (wwiązanie = akt prawny faktycznego wprowadzenia nowego dziedzica w posiadanie dóbr) na rzecz Mikołaja Gołębiowskiego do części dóbr w Pustej Woli.

 

1463 – Dziedzicem Pustej Woli (lub jej części) jest Mikołaj Klęczeński (z Klęczan) [h. Strzemię], syn zmarłego Piotrusza [Piotra] z Siedlisk.

 

1476 – Dziedzicami Pustej Woli są Jan Brzeziński i Mikołaj z Klęczan [s. Piotrasza z Siedlisk]. Elżbieta z Otfinowa upomina się o prawo wwiązania do części dóbr w Pustej Woli. Jej roszczenia zostają jednak oddalone przez Pawła z Klęczan.

 

1477 – Andrzej z Klęczan kupuje od Mikołaja Stradomskiego i jego żony Marty część dóbr w Pustej Woli (kupuje od nich także część Sławęcina oraz sołectwo w Skołyszynie). Jako dziedzic części Pustej Woli pojawia się także Paweł Klęczeński (z Klęczan) [h. Strzemię], syn Piotrasza z Siedlisk

 

1480 – Bracia Stanisław, Andrzej, Piotr i Jan z Siedlisk sprzedają Pawłowi z Klęczan całe swe dziedzictwo w Pustej Woli, jak również w Siedliskach i Bączalu Dolnym.

 

1481 – Wierzbięta z Klęczan sprzedaje bratu Pawłowi z Klęczan swoją cześć dziedziczną w Pustej Woli, którą uzyskał po podziale z braćmi. Natomiast Anna z Klęczan ustępuje dobrowolnie wspomnianemu Pawłowi ze swych dóbr w Pustej Woli. Na rzecz Pawła z Klęczan zrzeka się swych praw do dóbr w Pustej Woli również Piotr Brzeziński z Dobrzechówki, które pozyskał za długi Mikołaja z Klęczan.

 

1483 – Na mocy rozprawy sądowej Paweł z Klęczan musi wydzielić Stanisławowi z Klęczan należną mu cześć na dobrach w Pustej Woli po ich siostrze Katarzynie, żonie Mikołaja Budziszowskiego.

 

1488 – Stanisław z Klęczan sprzedaje bratu Pawłowi swe części w Pustej Woli.

 

1491 – Paweł z Klęczan zapisuje swej żonie Jadwidze wiano i posag na części dóbr w Pustej Woli.

 

1495 – Paweł z Klęczan zastawia Janowi [z Dąbrowy i Brześcia] posiadłości w Pustej Woli wraz z dobrami w Siedliskach i Bączalu Dolnym.

 

1496 – Jan z Klęczan zaskarża Jana Dąbrowskiego i jego syna Jana o gwałty na kmieciach w Pustej Woli, jak również w Siedliskach i Bączalu. Natomiast Paweł z Klęczan zastawia swe dobra w tych wsiach za 40 grzywien Barbarze żonie Jana Dąbrowskiego.

 

1497 – Postanowienie sądowe wspomina, że jeśli Mikołaj Winiarski ze Skryszowa i jego brat Jan nie uregulują w terminie swych należności z Janem Bączalskiem [z Bączala], mają mu dać wwiązanie do ich części między innymi we wsi Pusta Wola.

 

1500 – Jako dziedzic Pustej Woli pojawia się Jan Broniszowski [z Broniszowic].

 

1504 – Bracia rodzeni niedzielni [od: Niedział = forma własności zbiorowej do której dopuszczone były także kobiety. Po śmierci ojca powstawał tzw. niedział braterski, jako własność wspólna] Jan, Stanisław i Andrzej [Winiarscy] ze Skryszowa sprzedają Stanisławowi z Unieszowej ½ Pustej Woli.

 

1508 - Bracia rodzeni niedzielni Jan, Stanisław i Andrzej [Winiarscy] ze Skryszowa sprzedają Janowi Milorad (Minorad) ze Sławęcina ½ lasu (gaju) w Pustej Woli za rzeką Ropą wraz z jej brzegami.

 

1523 – Dobra w Pustej Woli {oraz w Siedliskach} po zmarłym bez sukcesorów Macieju Prusaku przeszły na rzecz króla Zygmunta Starego (ius caducum ) i zostały przez niego nadane jako darowizna Janowi Gamratowi [ze Trzcinicy], tj. Janowi Gamratowi [h. Sulima] z Sowoklęsk (Somoklęsk).

 

1529 – We wsi Pusta Wola (Pustha Wolya) było 5 łanów kmiecych (kmethonibus) z łącznym wymiarem podatku w wysokości 2 grzywien.

 

1533 – Jan Gamrat [h. Sulima] sprzedaje chorążemu sandomierskiemu Szczęsnemu Zarszyńskiemu część swych posiadłości między innymi we wsi Pusta Wola.

 

1545 – Piotr Gamrat [h. Sulima], arcybiskup gnieźnieński i biskup krakowski, zapisuje Zofii z Marszowic wdowie po wojewodzie mazowieckim Janie Gamracie (zm. 1544) uposażenie na swoich dobrach dziedzicznych, w tym również we wsi Pusta Wola.

 

1546 – Dobra we wsi Pusta Wola po śmierci arcybiskupa gnieźnieńskiego Piotra Gamrata (zm. 1545) przechodzą na własność króla Zygmunta (ius caducum), który nadaje je kanclerzowi wielkiemu koronnemu Tomaszowi Sobockiemu [h. Doliwa]. Natomiast kanclerz Tomasz Sobocki [z Soboty] przekazuje je w dożywocie wdowie po Janie Gamracie Zofii z Marszowic [c. Jana i Anny Lubomirskiej]

 

1547 – Zofia z Marszowic przekazuje swojemu drugiemu mężowi Janowi Ocieskiemu [h. Jastrzębiec] zapisaną jej część na dobrach w Pustej Woli.

 

1564 – We wsi Pusta Wola (Villa Pŭsta Wolÿa) jest 7 łanów kmiecych i dwóch zagrodników.

 

1581 – Jako dzierżawca (tenutarius) dóbr w Pustej Woli występuje Stanisław Taszycki. We wsi było wówczas 3 łany kmiece, 3 zagrodników z rolą, 1 komornik z bydłem i 1 duda (tj. muzykant).

 

1595 – Pusta wola wchodzi w skład starostwa niegrodowego trzcinickiego (tenuta trzciniecka), które jest w posiadaniu Joachima Ocieskiego [h. Jastrzębiec], syn Jana Ocieskiego. W parafii Sławęcin działa w tym czasie szkoła parafialna, której kierownikiem jest Marcin z Gromnika.

 

1616 – We wsi Pusta Wola jest 6 kmieci osiadłych na rolach niepomiernych [tzn. mniejszych niż 1 łan], którzy oddają po 3 korce owsa każdy (w sumie 18) i po dwa kapłony. Każdy z kmieci jest również zobowiązany do odrabiania robocizny na folwarku [prawdopodobnie w Przysiekach] w wymiarze trzech dni w tygodniu robociznę oraz obowiązek udania się do Bochni po sól w razie potrzeb folwarcznych. We wsi jest także 4 zagrodników, z których dwaj zasiedli na rolach kmiecych i powinni oddawać czynsz i daninę owsianą. Pozostali zagrodnicy zobowiązani są do dwu dni pieszej robocizny. Sąsiednie Przysieki są wówczas dzierżawą Andrzeja Ruszeckiego.  

 

1629 – Ze wsi Pusta Wola podatki pobierane są od 3,5 łanów kmiecych, 2 zagrodników z rolami, 1 komornika z bydłem i 1 komornika bez bydła. Summa f 16.”,, 28. W rejestrze podatkowym wieś Puſta wola oznaczona jest literą R (regalis = królewska), którą w tym czasie dzierżawił szlachcic Rylski.

 

1640 – Władysław IV pozwala wojewodzie wendeńskiemu Joachimowi z Tarnowa Tarnowskiemu [h. Leliwa] i jego żonie Annie z Dąbrowicy na przeniesienie swych praw dożywotnich do wsi Pusta Wola (jak również wsi Przysieki, Przysieczki i Siedliska) na osobę Jana Przedwojewskiego. Wkrótce potem król zezwolił weteranowi wielu wojen Janowi Przedwojewskiemu przenieść te prawa na syna Stanisława Jerzego Przedwojewskiego.

 

1646 – Władysław IV zezwala Zachariaszowi Strońskiemu [h. Doliwa] i jego żonie Annie de Rabrochna scedować prawa do wsi Pusta Wola (jak również wsi Przysieki, Przysieczki i Siedliska) na osobę ich syna Adama Strońskiego i jego żonę Jadwigę de Mierzchowice.

 

1657 – Wieś Pusta Wola zostaje zniszczona i spalona przez wojska siedmiogrodzkie Jerzego Rakoczego (czasy potopu szwedzkiego). Zapewne po tym wydarzeniu wieś na jakiś czas wyludniała lub była bliska wyludnieniu.

 

1660 – W lustracji województwa krakowskiego o wsi Pusta Wola pojawia się następujący zapis: W tey wsi kmieci ieno ieden, ktory płaci Czynsz y Dań daje. Sąsiednie Przysieki są wówczas w posiadaniu Zygmunta Strońskiego (od 1659).

 

1680 – Ze wsi Pusta Wola pobrano podatek w wysokości 152 floreny, 12 gr. Wieś jest dzierżawą królewską (tenuta regalis).

 

1760 – Wieś Pusta Wola należy do starostwa trzcinickiego, które jest w posiadaniu Wilhelma Siemińskiego [h. Dąbrowa] i Petroneli [z Reklewskich] Siemińskiej.

 

1765 – W lustracji województwa krakowskiego z 1765 roku o Pustej Woli czytamy: W tej wsi kmieci 4, robią po dni 4, Półłanników 3, robią po dni 3 parą bydła, a dwóch pieszych dają za stróżę po złp. 4. Owsa każdy kmieć po kor. 3, kapłonów [tj. kogutów] 2, jajec po 4 dają, i sztukę prząść powinni lub za nieprządzenie po gr. 15.

 

1772 – Pierwszy rozbiór Polski. W jego wyniku wieś Pusta Wola znalazła się w granicach monarchii Habsburskiej. Administracyjnie wieś przynależała najpierw do cyrkułu (Bezirk) pilźnieńskiego, potem (od 1782 r.) cyrkułu dukielskiego, a w końcu (1790 – 1860) cyrkułu jasielskiego (Circulus Jasłoensis).

 

1802 – Wieś Pusta Wola należy do Anny, księżnej Jabłonowskiej (córki Wilhelma i Petroneli Siemińskich).

 

1828 – Dokonany zostaje podział dóbr po księżnej Jabłonowskiej, pomiędzy Petronelą Wodzicką (c. Stanisława i Anny Jabłonowskich) a Józefą i Antonim hr. Stadnickim. Na mocy tego działu dobra Jabłonowskiej przeszły w posiadanie małoletnich Aleksandra, Kazimierza, Władysława i Zygmunta (hr. Stadnickich).

 

1847 - Pusta Wola prawdopodobnie znalazła się w posiadaniu Władysława hr. Stadnickiego.

 

1848 – W Galicji został ogłoszony dekret o zniesieniu poddaństwa i uwłaszczeniu chłopów. Uwłaszczeni chłopi w ciągu 30 lat musieli składać się na odszkodowanie dla szlachty. We wsi Pusta Wola za zniesione powinności pańszczyźniane zapłacono 5299 zł [reńskich] i 55 kr (ajcarów).

 

1849 – Epidemia cholery w Galicji (również w regionie jasielskim).

 

1854 – Wymienione wspólnie Przysieki i Pusta Wola (Przysieki und Pusta wola) miały powierzchnię (Flächenmaß) 1141 morgów (joche) z populacją (Bevölkerung) 785 mieszkańców.

 

1855 – Właścicielem posiadłości tabularnej we wsi Pusta Wola jest Edward hr. Stadnicki.

 

1856 – Dobra dworskie w Pustej Woli nabył Józef Baerenreither (od hr. Stadnickich).

 

1857 – Wieś Pustą Wolę zamieszkuje 144 mieszkańców.

 

1860 – W czasach autonomii galicyjskiej wieś Pusta Wola należała do powiatu jasielskiego w obwodzie tarnowskim.

 

1865 – Dobra dworskie w Pustej Woli odziedziczyła Józefa Baerenreitherowa.

 

1866 – Poseł Franciszek Smolka wnosi petycję do sejmu galicyjskiego w sprawie odpisania podatków dla gmin Pustowola, Trzcinica, Przysieki, Siedliska.

 

1872 – Dobra dworskie w Pustej Woli nabył prawdopodobnie Szczęsny hr. Włodek (od Józefy Baerenreitherowej).

 

1880 - We wsi Pusta Wola znajdowało się 23 domy zamieszkałe przez 163 mieszkańców (w tym 156 rzym-katolików i 7 izraelitów). W sumie mieszkańcy wsi posiadali 191 morgów ziemi ornej, 26 morgów łąk, 42 morgi pastwisk, 16 morgów lasu.

 

1889 – Dobra dworskie w Pustej Woli nabyła Baila Seidenowa-Osternowa (od hr. Włodka). Jako posiadaczka własności tabularnej występuje ona jeszcze w 1914 roku.

 

1890 - Wieś Pustą Wolę zamieszkuje 185 mieszkańców.

 

1900 – Wizyta cesarza Franciszka Józefa I Habsburga w Jaśle. W uroczystościach wzięły także udział dzieci z okolicznych szkół ludowych.

 

1901 – Na początku XX wieku wśród mieszkańców Pustej Woli często pojawiają się następujące nazwiska: Bugała, Dranka, Dziedzic, Goleń, Gorczyca, Grodzicki, Kiełtyka, Lazar, Nowak, Pięta, Szafarz, Skałba, Stój, Zawiślak, Zięba. Spotykamy także dwie rodziny żydowskie: Kapnerów i Sznallów.

 

1902 – We wsi Pusta Wola zauważalny jest w tym czasie powrót ludności z emigracji zarobkowej. Dzieci co najmniej czterech gospodarzy jako miejsce urodzenia mają podane miejscowości znajdujące się w Stanach Zjednoczonych (Buffallo, Chicago, Detroit).

 

1908 – We wsi Pusta Wola było 40 domów zamieszkałych przez 220 mieszkańców. Gospodarze posiadali łącznie ponad 177 hektarów ziemi. Przeciętne gospodarstwo chłopskie obejmowało 3 morgi, najbogatsi natomiast posiadali 10-15 morgów. Na obszarze dworskim o powierzchni 41 hektarów nikt nie zamieszkiwał.

1909 – Utworzono klasę eksponowaną w Kunowej dla gmin Kunowa i Pusta Wola.

 

1910 – Rada Szkolna Krajowa zezwoliła na utworzenie szkoły jednoklasowej w Kunowej dla gmin Kunowa i Pusta Wola. Nauka szkolna odbywała się w prywatnym domu u Wawrzyńca Świerza w Kunowej (aż do 1923 roku).

 

1911 – Wspólne posiedzenie rad gmin Kunowa i Pusta Wola w sprawie pozyskania funduszu na budowę szkoły.

 

1914 - Wieś Pustą Wolę zamieszkuje 202 mieszkańców.

 

1914 – Rejon dzisiejszej gminy Skołyszyn zostaje opanowany przez wojska rosyjskie (I wojna światowa).

 

1915 – Bitwa gorlicka. Ciężkie walki stoczono (5 maj) o wzgórza w Harklowej oraz wzgórza w Sławęcinie.

 

1918 – Polska odzyskuje niepodległość.

 

1920 – Pusta Wola staje się gminą wiejską na czele z wójtem (naczelnikiem gminy) w powiecie jasielskim, województwo krakowskie.

 

1920 – Obchody (23 kwiecień) 50-lecia posługi duszpasterskiej proboszcza Wojciecha Filara                        w parafii Sławęcin. Na uroczystościach pojawili się mieszkańcy z 9 wiosek należących do parafii, w tym z Pustej Woli. Dzieci szkolne recytowały wiersze stosowne do uroczystości. (Proboszcz Wojciech Filar zmarł w 1927 roku. Jego następcą został ks. Jan Keller).

 

1922 – Gminy Kunowa i Pusta Wola rozpoczęły budowę budynku szkolnego w Kunowej. (Budynek szkolny zaczął być użytkowany od 1923 roku).

 

1926 – Wójtem (naczelnikiem) gminy Pusta Wola jest w tym czasie Stanisław Zawiślak (Pełni on tę funkcję jeszcze na początku lat trzydziestych).

 

1927 – We wsi Pusta Wola zostaje utworzona Ochotnicza Straż Pożarna. Pierwszym prezesem OSP w Pustej Woli zostaje wybrany Stanisław Zawiślak, a jej komendantem Stanisław Gorczyca.

1931 – Wieś Pustą Wolę zamieszkuje 251 mieszkańców.

 

1934 – Wieś Pusta Wola wchodzi w skład gminy zbiorowej w Skołyszynie.

 

1939 (8 wrzesień) – Rejon dzisiejszej gminy Skołyszyn zostaje opanowany przez wojska niemieckie (II wojna światowa).

 

1939 (15 wrzesień) – Zofia Stój, mieszkanka Pustej Woli, zostaje zastrzelona na swym polu przez żołnierza Wehrmachtu. Miała 25 lat.

 

1939 (wrzesień) – Powołany w tym czasie do wojska Jan Zawiślak, syn Stanisława zginął w trakcie walk w wojnie obronnej 1939 roku. Miał 23 lata.

 

1939 (6 grudzień) – Wznowiono naukę dla dzieci w szkole w Kunowej (Öffentliche Polnische Volksschule in Kunowa).

 

1941 (wiosna) – W szkole w Kunowej stacjonuje wojsko niemieckie. Nauka szkolna przez trzy tygodnie odbywa się w domu [Jakuba] Lazara w Pustej Woli, do którego przewieziono ławki, tablicę i liczydło.

 

1942 (około) – Żydowska rodzina Kapnerów z Pustej Woli zostaje zamordowana przez niemieckich okupantów.

 

1942 (około) – Jan Szafarz z Pustej Woli zostaje wywieziony na roboty przymusowe do III Rzeszy (zastrzelony przez Gestapo).

1943 - Wieś Pustą Wolę liczy 245 mieszkańców.

 

1944 (od września) – W szkole w Kunowej kwateruje wojsko niemieckie.

 

1945 (styczeń) – W czasie walk od przypadkowej kuli zostaje zabita Apolonia Dziedzic, mieszkanka Pustej Woli.

 

1945 (15 styczeń) – Wieś Pusta Wola zostaje wyzwolona przez wojska radzieckie (oddziały 38 Armii gen. Kiriłła Moskalenki).

 

1945 (23 styczeń) – Wznowiono naukę w szkole w Kunowej.

 

1946 – Pusta Wola administracyjnie znalazła się w granicach województwa rzeszowskiego (do 1975).

 

1957 – Gromady wsi Kunowa i Pusta Wola powołują Komitet Budowy Szkoły w Kunowej. Przewodniczącym komitetu jest Władysław Furmanek, skarbnikiem Kazimierz Kiełtyka. W budowie szkoły czynnie pomagają mieszkańcy Pustej Woli (naukę w nowym murowanym budynku rozpoczęto od 1959 roku). Sołtysem wsi Pusta Wola jest w tym czasie Józef Grodzicki.

 

1965 – Reaktywowano jednostkę Ochotniczej Straży Pożarnej w Pustej Woli. W następnym roku wybrano jej zarząd. Prezesem został Ferdynand Ćwiklik, komendantem (naczelnikiem) Kazimierz Kiełtyka.

 

1975 – Pusta Wola administracyjnie znalazła się w granicach województwa krośnieńskiego (do 1998 roku).

 

1988 – Oddano do użytku Dom Ludowy w Pustej Woli. Zorganizowano w nim również remizę strażacką.

 

1999 – Pusta Wola administracyjnie znalazła się w granicach województwa podkarpackiego, powiat Jasło, gmina Skołyszyn. Powierzchnia wsi obejmuje 187,9 ha.

 

2002 – We wsi Pusta Wola znajduje się 76 domów, zamieszkałych przez 279 mieszkańców.

 

2010 – Członkowie OSP w Pustej Woli niosą ofiarnie pomoc mieszkańcom poszkodowanym w czasie wielkiej powodzi.

 

2014 – Uroczyste posadzenie Dębu Wolności w Pustej Woli.

 

2016 – Ślubowanie (4 maj) młodzieżowej drużyny pożarniczej w Pustej Woli.

 

2018 – Jubileusz 600-lecia istnienia wsi Pusta Wola.

 

Kalendarium historii wsi Pusta Wola  opracował  Zenon Krawczyk